Xây dựng doanh nghiệp nhà nước là đầu tàu và “giàu sức sống”
Tại Việt Nam, tỷ trọng đóng góp của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vào GDP đạt xấp xỉ 30% nhưng năng lực cạnh tranh chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ, nhiều DNNN hoạt động chưa hiệu quả.
Theo Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại DN (CMSC), đến năm 2023, Việt Nam có 676 DNNN, trong đó gồm 478 DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, các DNNN nắm giữ nguồn lực lớn về vốn, tài sản, công nghệ, nhân lực chất lượng cao và đóng góp đáng kể vào ngân sách nhà nước; các DN này đóng vai trò chi phối, chủ đạo trong nhiều ngành, lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế.
Bên cạnh những kết quả đạt được, thời gian qua, các DNNN Việt Nam vẫn bộc lộ một số hạn chế về hiệu quả hoạt động, năng lực cạnh tranh chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ; chưa thể hiện rõ vai trò nổi bật trong việc dẫn dắt, tạo động lực, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác phát triển.
Mới đây, tại Tọa đàm “Cải cách DNNN và quản lý vốn nhà nước tại DN Việt Nam - Trung Quốc”, ông Đỗ Hữu Huy – Phó Chủ tịch CMSC cho biết, trước yêu cầu của bối cảnh mới, việc cải cách DNNN ở Việt Nam giai đoạn tới cần phải được ưu tiên, tập trung hơn nữa nhằm phát huy vai trò là lực lượng vật chất quan trọng của kinh tế nhà nước, thực hiện vai trò dẫn dắt, tích cực chủ động tham gia xây dựng phát triển đất nước để góp phần thực hiện thắng lợi Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 của Việt Nam.
Chia sẻ kinh nghiệm trong đổi mới quản trị DN và triển khai cổ phần hóa, thoái vốn tại DN, ông Nguyễn Quốc Huy - Tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) cho biết, về triển khai thoái vốn nhà nước tại DN, đến nay, SCIC đã bán vốn tại 1.054 DN (bán hết: 950 DN, bán bớt: 104 DN, bán quyền mua: 19 DN), thu về 51.668 tỷ đồng, gấp 4,1 lần giá vốn. Công tác thoái vốn nhà nước tại DN của SCIC đã được triển khai thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo công khai, minh bạch, đạt được hiệu quả cao, bảo toàn và phát triển vốn nhà nước.
Về công tác cổ phần hóa, SCIC đã tiếp nhận 34 công ty TNHH 1, 2 thành viên và hoàn thành sắp xếp, cổ phần hóa và bán vốn tại 30 DN.
Cũng chia sẻ về kinh nghiệm quản trị DNNN, ông Đặng Sỹ Mạnh - Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), hiện Công ty không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng và gia tăng các tiện ích trên tàu phục vụ hành khách. Đặc biệt, VNR đã tập trung đẩy mạnh tăng sản lượng vận tải hàng hóa, nhất là hàng hóa liên vận quốc tế. Mục tiêu đặt ra đến năm 2035 đối với vận tải hành khách dự kiến tăng trưởng 6,8%/năm, hàng hóa tăng trưởng 5,0%/năm.
Theo ông Nguyễn Quốc Huy, trước khi tiếp nhận, hầu hết các DN này đều có quy mô nhỏ, tồn tại nhiều vướng mắc về tài chính, một số DN còn đứng trước nguy cơ phá sản. Sau khi tiếp nhận, SCIC đã xây dựng và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để tổ chức thực hiện Đề án tái cơ cấu và xử lý tồn tại về tài chính để DN đủ điều kiện sắp xếp, cổ phần hóa.
"Việc triển khai sắp xếp và cổ phần hóa các công ty TNHH MTV tại SCIC đã đạt kết quả tốt, đảm bảo các yêu cầu công khai, minh bạch. Quá trình cổ phần hóa được tiến hành đúng quy định của pháp luật, phương án sắp xếp và cổ phần hóa được sự đồng thuận cao của cán bộ, công nhân viên các DN cũng như của chính quyền địa phương", Tổng Giám đốc SCIC nêu.
Nhìn từ góc độ quốc gia khác, cũng có đánh giá quan trọng về vai trò của DNNN đối với nền kinh tế, ông Trương Ngọc Trác – Chủ nhiệm Ủy ban Giám sát và Quản lý tài sản nhà nước Quốc vụ viện nước CHND Trung Hoa (SASAC) cho biết, DNNN là lực lượng quan trọng trong quá trình hiện đại hoá đất nước nên cần xây dựng DN đầu tàu, cởi mở, “giàu sức sống”, là trụ đỡ kinh tế quốc dân, có khả năng đối phó với khủng hoảng.
Ông Trương Ngọc Trác khẳng định tầm quan trọng của việc phát huy vai trò cơ quan giám sát, quản lý vốn nhà nước hướng tới ngày càng chuyên nghiệp; cùng phương thức vận hành, kinh doanh trên thị trường, thúc đẩy sự hội nhập của DNNN.
