Theo Quyết định số 4856/QĐ-UBND ngày 25/10/2023 của UBND TP. Hồ Chí Minh, khu đất 30.972,7m2 thuộc thửa số 38, tờ bản đồ số 10 (theo tài liệu đo năm 2003), tọa lạc tại số 152 Trần Phú, phường 4, quận 5. 

Khu đất được UBND TP. Hồ Chí Minh cho phép Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam (nay là Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam - Công ty TNHH MTV) chuyển mục đích sử dụng đất để xây dựng cao ốc văn phòng, trung tâm thương mại dịch vụ, khách sạn, căn hộ cao cấp tại Quyết định số 4089/QĐ-UBND ngày 25/9/2008; được điều chỉnh diện tích đất tại Quyết định số 4985/QĐ-UBND ngày 18/11/2008.

Ngày 19/1/2009, Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với toàn bộ khu đất trên và đã đăng ký biến động ngày 26/8/2015 trên trang 4 Giấy chứng nhận góp vốn cho Công ty TNHH Vina Alliance.

Quyết định nêu rõ, lý do thu hồi vì vi phạm pháp luật khi chuyển nhượng khu đất trên không xin phép Thủ tướng Chính phủ theo Kết luận thanh tra số 966/KL-TTCP ngày 20/9/2022 của Thanh tra Chính phủ, đã được Thanh tra Chính phủ thông báo công khai tại Thông báo số 1871/TB-TTCP ngày 20/10/2022 kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng vốn và tài sản, thoái vốn và tái cơ cấu tại Tổng Công ty Thuôc lá Việt Nam, thu hồi theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2013 (đất không được chuyển nhượng, tặng cho theo quy định của luật này mà nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho).

Liên quan đến sai phạm tại khu đất hơn 30.000m2 tại số 152 Trần Phú, UBND TP. Hồ Chí Minh yêu cầu Chủ tịch UBND phường 4, quận 5 có trách nhiệm giao quyết định này cho Công ty TNHH Vina Alliance. Trong trường hợp công ty này không nhận quyết định hoặc vắng mặt thì lập biên bản, niêm yết quyết định tại trụ sở UBND phường và tại nơi sinh hoạt chung của cộng đồng dân cư theo quy định.

Đồng thời, đề nghị Công ty TNHH Vina Alliance, Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam chấp hành bàn giao khu đất trên cho Trung tâm Phát triển quỹ đất tiếp nhận, quản lý theo quy định; bàn giao bản chính Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Sở Tài nguyên và Môi trường quản lý theo quy định pháp luật.

UBND TP. Hồ Chí Minh cũng yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường theo dõi, giám sát thực hiện thu hồi đất theo quyết định này; thực hiện các thủ tục hành chính có liên quan về thu hồi đất theo quy định pháp luật; phối hợp với các Sở, ngành, đơn vị liên quan tham mưu, đề xuất phương án sử dụng đất, trình UBND Thành phố theo quy định. 

Sở Kế hoạch và Đầu tư rà soát, đề xuất xử lý đối với Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cấp cho Công ty TNHH Vina Alliance và Giấy đăng ký doanh nghiệp đã cấp cho Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam có liên quan đến địa chỉ trụ sở hoạt động và địa điểm đầu tư dự án theo quy định.

UBND Quận 5 có trách nhiệm rà soát, đề xuất xử lý theo quy định đối với Quyết định số 4317/QĐ-UBND ngày 1/12/2010 của UBND Quận 5 về phê duyệt quy hoạch chi tiết, chỉnh trang đô thị tỷ lệ 1/500 của dự án “Cao ốc văn phòng, trung tâm thương mại, dịch vụ và căn hộ” tại số 152 Trần Phú, phường 4, quận 5.

Vinataba đã sai phạm như thế nào ở dự án 152 Trần Phú?

Theo Thông báo Kết luận thanh tra số 1871/TB-TTCP ngày 20/10/2022, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra nhiều sai phạm của Vinataba trong việc thực hiện góp vốn dự án tại 152 Trần Phú.

Cụ thể, doanh nghiệp này không thực hiện đánh giá lại tài sản là không đúng quy định về quản lý tài sản doanh nghiệp nhà nước. Bên cạnh đó, Vinataba còn làm trái chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, vi phạm pháp luật về chuyển nhượng tài sản doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ khi chuyển nhượng hơn 30.927m2 đất tại số 152 Trần Phú không xin phép Thủ tướng Chính phủ và đồng thời không thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, có nguy cơ thất thoát tiền của Nhà nước, của doanh nghiệp.

Với những sai phạm nêu trên, Thanh tra Chính phủ yêu cầu Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chủ trì cùng Bộ Tài chính, UBND TP. Hồ Chí Minh, Vinataba và các Bộ, ngành liên quan thu hồi cơ sở nhà đất 30.927,7m2 tại 152 Trần Phú và xử lý các phát sinh trong quá trình thu hồi cơ sở nhà đất này.

“Trong quá trình thực hiện nếu phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc đến ngày 31/12/2023 chưa thực hiện được việc thu hồi thì chuyển Cơ quan điều tra, Bộ Công an để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật”, Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.

Được biết, khu đất tại số 152 Trần Phú được đánh giá là một trong những khu đất đẹp cuối cùng còn sót lại trong nội đô TP. Hồ Chí Minh, khi có vị trí nằm giữa trung tâm quận 5, với 03 mặt tiền đường: Trần Phú, Lê Hồng Phong và Trần Nhân Tôn.

Đây là trụ sở và nơi đặt nhà xưởng của Công ty TNHH MTV Thuốc lá Sài Gòn (công ty có 100% vốn của Vinataba). Đến năm 2008, Vinataba và Công ty Thuốc lá Sài Gòn quyết định góp vốn thực hiện dự án thương mại trên chính khu đất trên, cùng các đối tác là Công ty Cổ phần Thương mại và Đầu tư VI NA TA BA (thành viên của Vinataba), Công ty TNHH Đô Thành Việt và Công ty Cổ phần Xây dựng Thương mại Căn nhà Mơ ước (nay là Công ty Cổ phần DRH Holdings). Dự án được cấp Giấy Chứng nhận Đầu tư ngày 13/10/2008 và Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 19/01/2009.

Sau đó, các thành viên này đã thành lập doanh nghiệp dự án là Công ty TNHH Vina Alliance, vốn điều lệ 880 tỷ đồng (tương đương 55 triệu USD tại thời điểm đó). Tuy nhiên, cơ cấu cổ đông Vina Alliance bắt đầu có sự thay đổi khi các cổ đông sáng lập Căn Nhà Mơ Ước, VI NA TA BA và Đô Thành Việt lần lượt thoái khỏi dự án. Cơ cấu cổ đông lúc này gồm: Pacific Alliance Land Limited thuộc quỹ đầu tư VinaCapital (62%), Vinataba (20%), Công ty TNHH Sơn Đông (10,5%) và Công ty Thuốc lá Sài Gòn (7,5%).

Chưa dừng lại ở đó, dự án đất vàng 152 Trần Phú tiếp tục thay đổi chủ lần nữa ngay sau khi nhận được quyền sử dụng đất chuyển nhượng từ Vinataba. Đầu năm 2017, cổ đông lớn nhất là Pacific Alliance Land Limited đã chuyển nhượng toàn bộ 62% cổ phần của mình trong dự án 152 Trần Phú cho Công ty TNHH Bất động sản Trí Đức (có trụ sở tại 36-38 Nguyễn Văn Trỗi, quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh), thu về 44,2 triệu USD. So với mức góp vốn 545,6 tỷ đồng (34,1 triệu USD thời điểm đầu tư), nếu tính theo đồng USD, công ty này lãi 10,1 triệu USD, tương đương tỷ suất lợi nhuận 30%, còn nếu tính theo VNĐ, con số này là khoảng 80%.

Theo chân Pacific Alliance, ngày 24/05/2017 và 13/06/2017, Công ty Thuốc lá Sài Gòn và Vinataba đã ký các hợp đồng chuyển nhượng 7,5% và 20% vốn trong liên doanh Vina Alliance cho cổ đông hiện hữu là Công ty TNHH Sơn Đông. Giá gốc của khoản đầu tư là 176 tỷ đồng, giá trị chuyển nhượng hơn 270 tỷ Đồng. Khoản lãi mà Vinataba (hợp nhất) nhận được là hơn 94 tỷ đồng. Sơn Đông vì vậy cũng nâng tỷ lệ sở hữu trong dự án từ 10,5% lên 38%.

Từ đó, khu “đất vàng” 152 Trần Phú – là tài sản của Nhà nước - đã được Vinataba chính thức "sang tay" toàn bộ cho các nhà đầu tư tư nhân. Tính đến tháng 09/2017, Công ty TNHH Vina Alliance chỉ còn lại hai cổ đông là Công ty TNHH Bất động sản Trí Đức (62%) và Công ty TNHH Sơn Đông (38%), còn chủ sở hữu khu đất – Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam – đã không còn bất kỳ quyền và trách nhiệm nào đối với khối tài sản “vàng” được Nhà nước giao cho mình.